علائم سرطان غدد لنفاوی

دکتر یوسف روستا فوق تخصص هماتولوژی آنکولوژی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه لنفوم یک بیماری بدخیمی است که از سلول‌های لنفوسیت B و T منشاء می‌گیرد، گفت: در حالت کلی دو نوع لنفوم هوچکینی و غیرهوچکینی داریم. این بیماری علائمی دارد که بیماران در صورت مشاهده آنها باید به پزشک مراجعه کنند و مهمترین آنها تب بالای ۳۸ درجه به مدت طولانی بدون منشاء عفونی است. علامت دوم کاهش وزن بیمار بدون رژیم و ورزش است به این صورت که وزن بیمار طی ۶ ماه بیشتر از ۱۰ درصد کاهش یابد.

وی افزود: علامت سوم بیماری لنفوم، تعریق شدید است؛ در حدی که لباس‌های زیر بیمار را خیس می‌کند. چهارمین علامت این بیماری بزرگ شدن غده‌های لنفاوی است؛ در حالت نرمال غدد لنفاوی در نقاط مختلف بدن مثل گردن، زیربغل، کشاله ران و تحت فکی وجود دارد که در صورت ابتلا به لنفوم این غده‌ها بزرگ می‌شوند و خود بیمار نیز می‌تواند آن را احساس کند که در معاینه پزشک نیز قابل تشخیص است. بزرگ شدن غدد لنفاوی می‌تواند داخل شکم یا قفسه سینه نیز باشد که بزرگی آنها با عکسبرداری‌های تخصصی مانند سی تی اسکن تشخیص داده می‌شود.

روستا با بیان اینکه پنجمین علامت بیماری لنفوم، بزرگ شدن کبد و طحال فرد است، اظهار کرد: علامت بعدی ضایعات پوستی به شکل‌های مختلف است که پاسخی به درمان‌های مختلف نداده و ممکن است علامتی از لنفوم به خصوص لنفوسیت‌های T باشد که پوست را درگیر می‌کنند. علامت بعدی بیماری لنفوم ضایعات استخوانی مانند توده‌های استخوان و خردگی استخوان است که در عکسبرداری تشخیص داده می‌شود و بیمار تنها استخوان درد را احساس می‌کند.

این فوق تخصص هماتولوژی انکولوژی درباره علائم آزمایشگاهی بیماری لنفوم، گفت: کم خونی مزمن بدون علت، گلبول سفید و پلاکت پایین بدون علت، بالا بودن کلسیم خون بدون علت‌های معمول، بالا بودن ائوزینوفیل‌های خون، همچنین آزمایشاتی مانند افزایش ESR، LDH و CRP که نشان‌دهنده التهاب در بدن هستند در بیماری لنفوم افزایش پیدا می‌کنند که این علائم می‌تواند نشانه‌ای آزمایشگاهی از لنفوم باشد.

وی با بیان اینکه هر نوع لنفومی بسته به اینکه کدام قسمت بدن را درگیر کرده باشد، علائم اختصاصی آن قسمت را نشان می‌دهد، افزود: به عنوان مثال لنفوم مغزی با سردردهای شدید و مقاوم به مسکن، تهوع، استفراغ و افت هوشیاری همراه است، همچنین اولین علامت لنفوم قفسه سینه تنگی نفس بدون علت مشخص است، لنفوم غدد شکمی و طحال نیز با درد شکم تظاهر پیدا می‌کند.

روستا درباره روش‌های تشخیص قطعی لنفوم گفت: بیمار ممکن است تمام این علائم را نداشته باشد و تنها بخشی از علائم را داشته باشد که در بررسی‌ها بزرگ شدن غدد لنفاوی بیمار مشاهده می‌شود که طول آن به بیش از ۱.۵ سانتی متر نیز رسیده، در این صورت بیمار برای لنفوم یا بیماری خونی باید حتما بررسی شود.

وی در ادامه افزود: در مرحله اول باید آزمایشات معمول انجام گیرد زیرا ممکن است بیماری توکسی پلاسموزیس یا عفونت اپیشتاین ویروس داشته باشد که با آزمایش تشخیص داده شده و با درمان رفع می‌شوند اما، در صورتی که با روش‌های معمول بیماری لنفوم تشخیص داده نشود، بهترین روش بیوپسی کامل غده لنفاوی است به این صورت که یکی از غدد لنفاوی بیمار به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی و بدون بیهوشی برداشته می‌شود.

وی با بیان اینکه انجام بیوپسی سوزنی توسط برخی پزشکان برای تشخیص لنفوم ناکافی است و به تشخیص بیماری کمک نمی‌کند، تصریح کرد: بیوپسی با برداشتن کامل غده لنفاوی در اتاق عمل و با استفاده از بی‌حسی موضعی باید انجام شود که پس از ارسال به پاتولوژی و انجام آزمایش ایمنو هیستو شیمیایی بر روی آن نوع لنفوم مشخص می‌شود. اگر لنفوم تنها غدد لنفی داخل شکم یا داخل قفسه سینه را درگیر کرده باشد ممکن است جهت نمونه برداری بی‌هوشی کامل و انجام عمل جراحی باز لازم شود.

وی در ادامه گفت: پس از تشخیص لنفوم بیمار باید به صورت کامل توسط سی‌تی‌اسکن از نواحی گردن، ریه و شکم بررسی شود تا مشاهده کنیم کدام قسمت‌های بدن درگیر شده که بسته به اینکه کدام قسمت از بدن درگیر شدند مراحل بیماری متفاوت است.

روستا با بیان اینکه در صورت دسترس بودن به پت سی تی اسکن بهتر است بسته به نوع لنفوم از این روش تشخیصی استفاده شود، اظهار کرد: در لنفوم‌های تهاجمی بیوپسی مغزاستخوان نیز انجام می‌گیرد تا از سالم بودن مغز استخوان در لنفوم اطمینان حاصل شود. در برخی از لنفوم‌ها نیاز است مایع مغزی- نخاعی بیمار نیز مورد آزمایش قرار گیرد زیرا برخی لنفوم‌ها باعث درگیری مغزی می‌شوند.

این فوق تخصص هماتولوژی انکولوژی با بیان اینکه لنفوم اولیه مغز تنها در مغز ظاهر می‌شود و در هیچ نقطه‌ای از بدن نشانه‌ای از لنفوم وجود ندارد، گفت: در این نوع لنفوم با نمونه‌برداری از مغز توسط سوزن مخصوص و با بیهوشی کامل بیماری، تشخیص داده و درمان آن آغاز می‌شود.

او درباره تفاوت لنفوم هوچکین و غیرهوچکین گفت: این تفاوت براساس نوع سلول‌ها در بررسی پاتولوژی است که توسط میکروسکوپ تشخیص داده می‌شود، پیش‌آگهی لنفوم غیرهوچکینی نسبت به لنفوم هوچکینی بدتر است و لنفوم هوچکینی در زمینه‌های پاسخ به درمان و طول عمر بیمار بهتر از نوع لنفوم غیرهوچکینی است.

این فوق تخصص هماتولوژی انکولوژی اظهار کرد: لنفوم هوچکینی بیشتر با بزرگی غدد لنفاوی قسمت بالای دیافراگم مثل بزرگی غدد لنفاوی گردنی تظاهر پیدا می‌کنند اما لنفوم‌های غیرهوچکینی ممکن است هر قسمتی از بدن مانند دستگاه گوارش، مغز، قفسه سینه و شکم را درگیر کند.

وی در ادامه بیان کرد: لنفوم غیرهوچکینی زیرگروه‌های مختلف دارد و بسته به نوع زیرگروه‌های آن پیش‌آگهی و پاسخ به درمان متفاوتی دارند ممکن است بیمار مبتلا به لنفوم لنفوسیتی مزمن یا لنفوم فولیکولار باشد که برای درمان بهتر هستند. ممکن است لنفوم تهاجمی مانند بورکیت وآناپلاستیک باشد که درمان سخت‌تری دارند. 

وی درباره اولین قدم برای درمان بیماری لنفوم، گفت: لنفوم بیماری سیستمیک است و کل بدن درگیر آن است زیرا غدد لنفاوی در سراسر بدن وجود دارند و در یک نقطه بدن قرار ندارند تا بتوان با جراحی آنها را از بین برد. در لنفوم‌ها جراحی تنها برای تشخیص و نمونه برداری به کار می‌رود. بیمار برای درمان باید به فوق تخصص خون و سرطان بالغین مراجعه کند و برنامه درمانی را براساس مرحله بیماری و نوع لنفوم اجرا کند.

وی با بیان اینکه مهمترین درمان برای لنفوم، شیمی درمانی است که براساس نوع دارو بصورت سرپایی یا بستری انجام می‌شود، گفت: بیمار داروها را به صورت سرپایی یا بستری در مطب یا بیمارستان زیر نظر فوق تخصص خون و سرطان دریافت می‌کند که تزریق‌ها بستگی به نوع لنفوم در دوره‌های دو تا سه هفته‌ای تکرار می‌شود. معمولا در مرحله اول ۶ تا ۸ وگاهی ۱۲ دوره برای بیمار شیمی درمانی تجویز شود که بسته به نوع لنفوم و وضعیت بیمار و مرحله لنفوم تعداد دورهای شیمی درمانی و میزان پاسخ به درمان متفاوت است. رادیوتراپی برای برخی از لنفوم‌های درگیر کننده قفسه سینه به خصوص در شرایطی که طول غده لنفاوی قفسه سینه بیشتر از ۱۰ سانتی متر یا یک سوم قفسه سینه باشد به عنوان درمان کمکی در کنار شیمی درمانی با صلاحدید پزشک مربوطه تجویز می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه رادیوتراپی گزینه اول درمان نیست، بیان کرد: برخی از لنفوم‌ها سیر آرام و آهسته ای دارند و ممکن است پس از تشخیص تنها به پیگیری بیمار نیاز باشد و شیمی درمانی انجام نشود. ممکن است برخی لنفوم‌ها بعد از درمان اولیه عود کنند یا به درمان پاسخ ندهند که در این صورت شیمی‌درمانی قوی‌تر انجام می‌شود و پس از خاموشی بیماری، در صورت رضایت، بیمار برای پیوند مغز استخوان ارجاع داده می‌شود تا احتمال پاسخ به درمان افزایش یابد و بیماری بازنگردد. پروسه پیوند پیچیده است و میزان پاسخ به درمان به شرایط بیمار و نوع بیماری بستگی دارد.

روستا خاطرنشان کرد: برخی بیماری‌ها ریسک ابتلا به لنفوم را افزایش می‌دهند که شامل ۴ و ۵ گروه هستند که بعضی مانند سندروم چدیاک هیگاشی و ویسکوت آلدریچ که ارثی هستند که این بیماری‌های ارثی امروزه نادر هستند. همچنین افراد با ضعف سیستم ایمنی به دلایلی مانند HIV و استفاده از داروی سرکوب سیستم ایمنی مثلا به علت پیوند کلیه و کبد مستعد لنفوم هستند. بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، روماتوئید آرتریت، شوگرن و برخی از عفونت‌ها مانند عفونت ویروس هرپس انسانی تیپ ۸، یا اپیشتاین بار ویروس و هپاتیت C فرد را مستعد لنفوم می‌کنند. از عوامل محیطی و اکتسابی که خطر لنفوم را زیاد می کند می توان به چاقی و مصرف دخانیات اشاره کرد.